Sterrenbeelden

Op deze pagina vind je de sterrenhemel voor iedere maand terug, met daaronder algemene informatie over sterrenbeelden

De sterrenhemel per maand

In het kader hieronder kan je voor iedere maand de sterrenhemel terugvinden. Per maand zie je de sterrenbeelden in noordelijke en zuidelijke richting en dit op zowel in het begin als in de helft van de desbetreffende maand.

januarifebruarimaart
aprilmeijuni
juliaugustusseptember
oktobernovemberdecember

Wat zijn sterrenbeelden?

Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die een figuur vormen als men ze door lijnen verbindt. De sterren van een sterrenbeeld lijken bij elkaar te staan aan het hemelgewelf in een herkenbare vorm.

Een gedeelte van de sterrenhemel met sterrenbeelden.

Sterrenbeelden krijgen de naam die de menselijke fantasie heeft gegeven aan de vorm.

Reeds in de oude tijden herkende men bepaalde patronen aan de nachtelijke hemel waaraan men macht toeschreef. Meestal bevinden zich een of meer heldere sterren in de figuur. Deze patronen zijn slechts schijn: sterren die gezien vanaf de aarde bij elkaar in de buurt staan, staan in werkelijkheid vaak op zeer verschillende afstanden.

Tekening van de de Grote Beer.

Naamgeving


Veel namen van onze sterrenbeelden gaan terug op het oude Mesopotamië, waar de hemelverschijnselen nauwkeurig werden geobserveerd en opgetekend in de Babylonische astronomische dagboeken. Babylonische benamingen als leeuw, krab, weegschaal, tweeling, schorpioen, enz. zijn via de Grieken doorgegeven.

In de klassieke oudheid was er een lijst van 48 sterrenbeelden opgesteld door Ptolemeus. Veel van de sterrenbeelden die vanaf het noordelijk halfrond te zien zijn hebben nog steeds de namen die hij gebruikte.

De sterrenbeelden die te zien zijn vanaf de landen van de klassieke oudheid hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren.

Naarmate de ontdekking van de wereld en dus ook van de hemelkoepel vorderde zijn de nieuwe sterrenbeelden vaak genoemd naar navigatiehulpmiddelen of andere zaken die toen “high-tech” waren, zoals het slingeruurwerk en de microscoop.

Sterrenkaart getekend door J.E. Bode in 1801 met het sterrenbeeld Microscopium

De huidige indeling in sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door Johannes Bayer. Hierbij maakte hij al gebruik van gegevens die door ontdekkingsreizigers zoals Pieter Dirksz. Keyser en Frederik de Houtman verzameld waren.

Pagina uit de Uranometria van Johannes Bayer

De Internationale Astronomische Unie (IAU) heeft rond 1930 de exacte begrenzingen en aanduidingen van alle 88 sterrenbeelden vastgesteld. Hierbij is niet meer de vorm van het sterrenbeeld bepalend maar het gebied aan de hemel. Op die manier kan het sterrenbeeld gebruikt worden om objecten in dat gebied te benoemen.

Lijst van de 88 sterrenbeelden

Nederlandse naamLatijnse naamAfkortingzichtbaarheid in Benelux
AchterstevenPuppisPupwinter, gedeeltelijk
AltaarAraAraniet zichtbaar
AndromedaAndromedaAndcircumpolair
ArendAquilaAqlzomer-herfst
BeeldhouwerSculptorSclherfst, nauwelijks zichtbaar
BekerCraterCrtlente, matig
BoogschutterSagittariusSgrzomer, matig
CassiopeiaCassiopeiaCascircumpolair
CentaurCentaurusCenlente, gedeeltelijk
CepheusCepheusCepcircumpolair
DolfijnDelphinusDelzomer-herfst
DraakDracoDracircumpolair
DriehoekTriangulumTriherfst, goed
DuifColumbaColniet zichtbaar
EenhoornMonocerosMonwinter, goed
EridanusEridanusErigedeeltelijk
GiraffeCamelopardalisCamcircumpolair
GoudvisDoradoDorniet zichtbaar
GraveerstiftCaelumCaewinter, nauwelijks
Grote BeerUrsa MajorUMacircumpolair
Grote HondCanis MajorCMawinter, goed
HaasLepusLepwinter, goed
HagedisLacertaLacherfst
HerculesHerculesHerzomer
Hoofdhaar (haar van Berenice)Coma BerenicesComherfst
IndiaanIndusIndniet zichtbaar
JachthondenCanes VenaticiCVngedeeltelijk circumpolair
KameleonChamaeleonChaniet zichtbaar
KielCarinaCarniet zichtbaar
Kleine BeerUrsa MinorUMicircumpolair
Kleine HondCanis MinorCMiwinter-lente
Kleine LeeuwLeo MinorLMilente
Kleine WaterslangHydrusHyiniet zichtbaar
KompasPyxisPyxlente, nauwelijks zichtbaar
KraanvogelGrusGruniet zichtbaar
KreeftCancerCncwinter-lente
LeeuwLeoLeolente
LierLyraLyrgedeeltelijk circumpolair
LuchtpompAntliaAntlente, nauwelijks zichtbaar
LynxLynxLynwinter, goed
MaagdVirgoVirlente-zomer
MicroscoopMicroscopiumMicniet zichtbaar
NetReticulumRetniet zichtbaar
NoorderkroonCorona BorealisCrBzomer
OctantOctansOctniet zichtbaar
OrionOrionOriwinter, goed
OssenhoederBootesBoolente-zomer
OvenFornaxFornauwelijks zichtbaar
ParadijsvogelApusApsniet zichtbaar
PasserCircinusCirniet zichtbaar
PauwPavoPavniet zichtbaar
PegasusPegasusPegherfst
PerseusPerseusPergedeeltelijk circumpolair
PhoenixPhoenixPheniet zichtbaar
PijlSagittaSgezomer-herfst
RaafCorvusCrvzomer
RamAriesAriherfst-winter
SchildScutumSctzomer
SchilderPictorPicniet zichtbaar
SchorpioenScorpiusScozomer, matig
SextantSextansSexlente
SlangSerpensSerzomer
SlangendragerOphiuchusOphzomer
SlingeruurwerkHorologiumHorniet zichtbaar
SteenbokCapricornusCapherfst, matig
StierTaurusTauwinter, goed
TafelbergMensaMenniet zichtbaar
TelescoopTelescopiumTelniet zichtbaar
ToekanTucanaTucniet zichtbaar
TweelingenGeminiGemwinter
VeulenEquuleusEquherfst
VissenPiscesPscherfst-winter
VliegMuscaMusniet zichtbaar
Vliegende VisVolansVolniet zichtbaar
VoermanAurigaAurcircumpolair
VosjeVulpeculaVulzomer-herfst
WalvisCetusCetherfst-winter
WatermanAquariusAqrherfst, matig
WaterslangHydraHyalente
WeegschaalLibraLibzomer
WinkelhaakNormaNorniet zichtbaar
WolfLupusLupzomer, nauwelijks zichtbaar
ZeilenVelaVelniet zichtbaar
ZuiderdriehoekTriangulum AustraleTrAniet zichtbaar
ZuiderkroonCorona AustralisCrAniet zichtbaar
ZuiderkruisCruxCruniet zichtbaar
ZuidervisPiscis AustrinusPsAherfst, nauwelijks zichtbaar
ZwaanCygnusCygzomer-herfst